Gastrointestinal Cerrahi

• Üst Sindirim Sistemi Cerrahi Hastalıkları (Yemek borusu ve mide)
• Karaciğer-Pankreas ve Safra Yolları Hastalıkları
• Kolon-Rektum ve Anal Bölgenin  Hastalıkları
  

Sindirim Sistemi

Sindirim sistemi yiyeceğin vücuda alınımı, sindirilmesi, gerekli besin ve enerjinin absorbe edilmesi ve atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlayan organ sistemidir. Ağızdan alınan yiyecekler sırasıyla yemek borusu , mide , ince bağırsak ve kalın bağırsaktan geçerken gerekli besinler emilir  sonra artık maddeler makat yoluyla dışarı atılır.   

  

Kolostomi Bakımı

Ostomi- stoma ağız anlamına gelen Yuınanca kökenli bir kelimedir. Kalın bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılmasına kolostomi, ince bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılmasına ileostomi adı verilir. Bağırsak tıkanıklıkları, bağırsak yaralanmaları, bağırsak tumörleri gibi rektum ve anüsün tekrar kullanılmasına olanak sağlayan operasyonlarda geçici ostomi açılır. Operasyonun tipine bağlı olarak değişen bir iyileşme sürecinden sonra geçici ostomi ikinci bir operasyonla kapatılır ve hasta tekrar makattan dışkılamaya başlar. Ancak tümör, kalıcı yaralanma ve benzeri nedenlerle rektum ve anüsün çıkarılması gereken operasyonlarda kalıcı ostomi  açılır.


Ostomi bakımı

1. Öncelikle ostomi etrafında kalan cilt bölgesinin su veya beyaz sabunla temizliği yapılmalı ve  iyice kurutulmalıdır.
2. Tercihan sızıntıyı önlemek amacıyla ostomi etrafına diş macunu kalınlığında pasta sürülmeli, 1-2 dakika kadar pastanın kurumasına izin verilmelidir.
3. Ostominin boyutuna göre uygun adaptör veya uygun olarak kesilmiş geniş adaptörler pastanın üstüne gelecek şekilde yapışkanlı kısmı ayrılarak cilde yapıştırılmalıdır.
4. Torba filtresi ve klempi takıldıktan sonra adaptöre takılmalıdır. Adaptörün yapışkan yüzeyinin ciltten ayrılmasını önlemek için torba takılırken adaptörün körük kısmından destek alınmalıdır.
5. Torba  günde 2-3 kez boşaltılmalıdır.
6. Torba çıkartılırken cildin tahriş olmasını önlemek için yapışkan kısım yavaş yavaş kaldırılmalı, ya da önceden ıslatılıp yapışkanlığı azaldıktan sonra çıkartılmalıdır.

Ostomi ile yaşam

Ostomisi olan hastalar fizyolojik , psikolojik ve sosyal problemlerle karşılaşabilirler. En sık karşılaşılan fizyolojik sorunlar ostomi etrafındaki cildin irritasyonu ( tahriş olması) ve özellikle ileostomilerde görülen sıvı kaybı ve dehidratasyon bulgularıdır. Cilt irritasyonunun gelişmesini önlemek için stoma çevresindeki deri ılık su ve yumuşak bir bezle temizlenmeli . Torba söküldükten sonra cilt bakımı yapılmalı, cilt iyice kurulanmalı, gerekirse özel bakım ürünleri kullanılmalıdır. Buna rağmen cilt sorunları devam ediyorsa doktora başvurulmalıdır. Anüsten uzaklaşıldıkça dışkı  kıvamı sıvılaşır. Bu nedenle daha çok  ileostomilerde görülen aşırı sıvı kaybı ve dehidratasyona bağlı metabolik problemler görülebilir.Bunu önleyebilmek için daha çok su ve tuz alınmalıdır, eğer beslenme ile sorun çözülemiyorsa erken dönemde doktora başvurulmalıdır.   

Hastaların ameliyat sonrası sosyal yaşama ve iş yaşamına adapte olmakta problemleri olabilir. Hastanın sosyal yaşama uyumdaki en büyük problemleri koku ve dışkı sızıntısı olması endişesidir. Birçok hasta ameliyat öncesinde katıldığı sosyal aktivitelere katılmakta problem yaşamaktadır. Stoma bakımının uygun yapılması, gaz ve koku oluşumuna neden olacak nohut, fasulye,bezelye , ıspanak , lahana gibi yiyeceklerden uzak durulmalı veya bu yiyecekler sosyal aktivitelerle çakışmayacak zamanlarda tüketilmelidir. 

En sık karşılaşılan psikolojik sorunlar hastanın ostomisini kabullenememesi ve çevredekilerin ostomisi olduğunu anlamaları endişesidir. Hastanın bu sorunları aşabilmek için ailesi ve yakın çevresine ostomisi olduğunu söylemesi önerilir. Ancak günlük yaşamda ostomi torbaları kıyafetlerden belli olmadığı için hastanın ostomisi olduğunun dışardan anlaşılması çok zordur. Hastalar  isterlerse  ostomi kemeri gibi uygun aksesuarlar kullanarak ostomileri  dışardan anlaşılmadan  diledikleri gibi kısa veya dar kıyafetler giyinebilirler. Hastanın ostomiyi kabullenme ve sosyal yaşama uyum ile ilgili problemleri devam ederse psikolojik destek alması önerilir.  

Ostonomi ile ilgili sık sorulan sorular

Dışkı kontrolü sağlanabilir mi?
Ostomiden dışkı gelişinin kontrol edilmesi mümkün değildir. Sosyal aktiviteler sırasında sorun yaşanmaması için torba sık sık değiştirilmeli farklı aktiviteler için farklı boyutlarda torbalar kullanılmalıdır.

Gaz ve koku önlenebilir mi?
Gaz çıkışının gürültülü olması ve koku olma endişesi hastaların sosyal yaşamda karşılaştıkları önemli problemlerden biridir. Bunu önlemek için öncelikle gaz ve koku oluşumuna neden olacak nohut, fasulye, bezelye, ıspanak, lahana gibi yiyeceklerden uzak durulması veya bu yiyeceklerin sosyal aktivitelerle çakışmayacak zamanlarda tüketilmesi, yiyeceklerin iyi çiğnenmesi, gazlı içeceklerin tüketilmemesi  önerilir.  Günümüzde kullanılan ostomi torbaları koku  geçirmez plastikten üretilmektedir. Uygun bakım yapılması ve sızma olmaması durumunda koku olmamaktadır. Buna ek olarak yoğurt gibi kokuyu azaltan besinler tüketilebilir veya stoma deodorantları gibi koku giderici maddeler kullanılabilir.

Ostomi kanar mı, ağrı olur mu?
Bağırsakların iç kısmında ağrı duyusu yoktur. Hastaların ostomi bakımı sırasında ağrısı olmaz. Ancak ostomi bakımı sırasında travmatize edici şekilde temizlik yapılması kanamaya neden olur. Nasıl banyo yapılmalı?Ostomi torbası takılı iken veya torba çıkartılarak banyo yapılabilir, ostomi torbaları suya dayanıklı olduğu için suda yapışık kalabilirler, ancak torba yapışkanı gevşeyebileceği için yedek torba bulundurulması tercihen  banyo sonrası adaptörün ve torbanın değiştirilmesi önerilir.

Nasıl giyinmeli?
Ostomi torbaları vücuda uyum sağlar ve giysilerin üzerinden şişkinlik yapmaz. Hastaların büyük beden ya da bol kıyafetler giymesine gerek yoktur. Ameliyat öncesinde giydikleri kıyafetleri giyebilirler. Kıyafete göre uygun büyüklükte torba seçimi , ostomi kemeri ve benzeri aksesuarlar kullanımı ile hastalar diledikleri gibi giyinebilirler. Ostomili hastalar denize girebilir mi? Spor yapabilir mi? Ostomi spor yapmaya engel değildir. Yüzme, Tenis, basketbol, voleybol, golf, futbol gibi sporlar yapılabilir. Ancak boks, güreş, ağırlık kaldırma gibi sert spor aktiviteleri uygun olmayabilir. Sspor yapmadan önce torbanın boşaltılması, terleme ve sıcağın etkisiyle torbanın yapışkanı gevşeyebileceği için yedek torba bulundurulması önerilir. Denize girerken erkeklerin şort tipi mayo, kadınların ise tek parçalı desenli mayoları tercih etmeleri ve torba yerine stoma kepi takmaları önerilir.

Ostomi cinsel yaşamı etkiler mi?
Ostomi normal cinsel hayatın sürdürülmesine engel değildir. Ancak her iki partnerin de bu duruma alışmaları zaman alabilir. Cinsel ilişki öncesi torba boşaltılmalı, torbanın görüntüsü rahatsızlık veriyorsa torba kılıfları veya iç çamaşırları ile torba örtülmeli ya da ilişki sırasında ostomi kepi tercih edilmelidir. Unutulmamalıdır ki psikolojik problemler dışında yapılan ameliyata bağlı olarak organik problemler de gelişebilmektedir.  

Ostomili hastalar ilaç kullanabilir mi?
Ostomili hastaların ilaç kullanmasında bir sakınca yoktur, ancak kullanılan ilacın neden olabilecği dışkı miktar , rek ve kıvamındaki  değişiklikler ile ilgili doktora danışılması önerilir.

Ostomili hastalar seyahat edebilir mi?
Ostomi seyahate engel değildir. Seyahat sırasında hastaların yanlarına yeterlimiktarda ostomi malzemesi alması ve gidecekleri yerde malzeme temin edebilecekleri adresleri öğrenmeleri önerilir.

Ostomili hastalar çalışabilir mi?
Ameliyattan 6-8 hafta sonra çalışmaya başlanabilir, iş yerinizin tuvaletinde ostomi bakımında kullandığınız malzemelerin bulundurulması önerilir. Hasta kendini hazır hisettiği anda sosyal yaşamına ameliyat öncesindeki gibi devam edebilir.

Ostomili hastalar hamile kalabilir mi, emzirebilir mi?
Ostomi hamile kalmaya engel teşkil etmez. Büyüyen karın nedeniyle ostomi genişleyebilir, ostomiyi görmek zorlaşabilir. Ostomi bakımı için ayna kullanaılabilir veya başka bir kişiden yardım istenebilir. Ostomisi olan bayanlar doğum kontrol hapı kullanabilirler ancak anüsten uzaklaştıkça emilim azalacağı için ileostomili bayanlarda doğum kontrol haplarının koruyuculuğu azalabilir bu nedenle başka bir doğum kontrol yöntemi kullanılması daha uygun olur. 

Ostomi oruç tutmaya ve namaz kılmaya engel midir?
Ostomili olmak abdest almak ve namaz kılmak için bir engel oluşturmaz. ameliyat öncesinde yaptıklarınızı değiştiren bir duruma gerek yoktur, ibadetiniz esnasında torbanıza gaz ya da dışkı çıkışı olmasının ibadetinizi olumsuz etkilemez. Ostominizin olması oruç tutmanıza engel değildir. Fakat oruç tutmak; yetersiz sıvı alımına, barsaktaki sıvının azalmasına, kabızlık ve bulantıya neden olabilir. İftarda aşırı yemek de 24-48 saat devam edebilen ishale neden olabilir. Doktorunuza danışmadan oruç tutmamanız önerilir.